W dwustronnych umowach w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawartych przez Polskę oraz przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych funkcjonują dwie metody unikania podwójnego opodatkowania. Są to: metoda proporcjonalnego odliczenia oraz metoda wyłączenia z progresją. Prowadzi to do sytuacji, w której przy tym samym dochodzie i podatku zapłaconym za granicą podatek obliczony według metody proporcjonalnego odliczenia jest wyższy od podatku obliczonego według metody wyłączenia z progresją.

Różnice te eliminuje ulga podatkowa uregulowana w art. 27g ust. 1 updof (tzw. ulga abolicyjna).

Prawo do stosowania ulgi abolicyjnej mają podatnicy, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

• podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,
   
• rozliczają w Polsce podatek liniowy lub podatek obliczany według skali podatkowej, lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (zgodnie z art. 13a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym),
   
• osiągają za granicą dochody, do których ma zastosowanie metoda proporcjonalnego odliczenia,
   
• uzyskują za granicą przychody:
   

- ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, z działalności wykonywanej osobiście, z działalności gospodarczej,
 
- z praw majątkowych w zakresie praw autorskich i praw pokrewnych w rozumieniu odrębnych przepisów, z wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej, z wyjątkiem dochodów (przychodów) uzyskanych z tytułu korzystania z tych praw lub rozporządzania nimi.

Odliczenia od podatku nie stosuje się jednak, gdy dochody z wymienionych źródeł przychodów uzyskane zostały w krajach i na terytoriach stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów podatku dochodowego od osób fizycznych.

Mechanizm ulgi abolicyjnej polega na tym, że od podatku dochodowego, obliczonego według skali podatkowej (19% stawki podatku liniowego lub ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych), pomniejszonego o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, odlicza się kwotę stanowiącą różnicę między kwotą podatku obliczonego metodą proporcjonalnego odliczenia a kwotą podatku obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.

Przykład

Podatnik osiągnął z tytułu pracy w Belgii dochód w wysokości 80.000 zł (po odliczeniu diet, przeliczeniu na złote i pomniejszeniu o koszty uzyskania przychodów). Zapłacony za granicą podatek wyniósł 10.900 zł (przyjęto hipotetyczną kwotę podatku). W Polsce podatnik uzyskał dochód ze stosunku pracy w wysokości 26.500 zł.

Obliczenie podatku należnego za 2014 r.:

• łączny dochód podatnika za 2014 r.: 106.500 zł (26.500 zł + 80.000 zł),
   
• podatek obliczony według skali podatkowej od sumy dochodów: 21.550,06 zł,
   
• podatek obliczony metodą wyłączenia z progresją:
   
• stawka procentowa podatku (21.550,06 zł : 106.500 zł) × 100 = 20,23%,
   
• podatek należny za 2014 r. (26.500 zł × 20,23%) = 5.360,95 zł,
   
• podatek obliczony metodą odliczenia proporcjonalnego:
  
  
• podatek zapłacony za granicą, który podlega odliczeniu od polskiego podatku (21.550,06 zł × 80.000 zł) : 106.500 zł = 16.187,84 zł, zatem podatnik może odliczyć cały podatek zapłacony za granicą, tj. 10.900 zł,
   
• podatek należny za 2014 r. (21.550,06 zł - 10.900 zł) = 10.650,06 zł.

Ustalenie wysokości ulgi abolicyjnej:

• podatek należny przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją: 5.360,95 zł,
   
• podatek należny przy zastosowaniu metody proporcjonalnego odliczenia: 10.650,06 zł,
   
• kwota przysługującej ulgi: 5.289,11 zł (10.650,06 zł - 5.360,95 zł).

Konwencja w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarta z Belgią jako metodę unikania podwójnego opodatkowania dochodów z pracy przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia. Zastosowanie tej metody do dochodów podatnika oznacza, że podatek należny wynosi 10.650,06 zł. Jednak w wyniku korzystania z ulgi abolicyjnej podatek należny za 2014 r. wyniesie 5.360,95 zł (10.650,06 zł - 5.289,11 zł). Będzie zatem równy kwocie podatku obliczonego przy zastosowaniu metody wyłączenia z progresją.